Nesneleştirme Kuramı Açısından Siber Şiddet Arenasında Beden Aşağılama


Creative Commons License

Saltik R., Baca Biçer F.

THE JOURNAL OF THE FACULTY OF COMMUNICATION OF THE UNIVERSITY OF AKDENIZ, sa.47, ss.81-105, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Şiddet, insanlığın son veremediği, sosyolojik bir temel üzerinden de ele alınması gereken küresel bir sorundur. Bir şiddet türü olarak psikolojik şiddet, bu çalışmada toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve nesneleştirme teorisi ile ilişkilendirilmektedir. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dayalı basmakalıp yargılar aile, kültür ve medya gibi kaynaklar üzerinden üretilmekte; cinsiyet eşitsizliği temelli bir toplumda özellikle kadın bedeni ve kimliği nesneleştirilmektedir. Nesneleştirme teorisinin nihai bir sonucu olan “beden aşağılama” kavramı, kişinin güzellik standartlarına “uygun” olmadığını düşündüğü durumlarda kendisini ya da çevresindeki kişileri fiziksel özelliklerinden ötürü “kusurlu” ya da “eksik” olarak tanımlamaya başlamasıdır. Bu çalışmada, nesneleştirme teorisinin bir alt başlığı olarak sanal mecralarda bir psikolojik şiddet türü olan beden aşağılama, diğer adıyla “beden utandırma” durumunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Yürütülen çalışmada, tanınmış kişilerin öncesi ve sonrası fotoğraflarını paylaşarak kullanıcıların değerlendirme yapmasını isteyen @estetiklendiniz isimli bir Instagram hesabı araştırmanın örneklemi olarak belirlenmiştir. Kriter örneklem doğrultusunda 27.08.2022 ve 31.08.2022 tarihleri arasında ilgili hesapta paylaşılan ve en çok beğeni ile yorum alan üç paylaşıma getirilen kullanıcı yorumlarının örneklem olarak alındığı çalışmada, MAXQDA programı kullanılarak nitel içerik analizi yöntemi uygulanmış ve beden aşağılama durumu analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda sosyal medyanın beden aşağılamaya elverişli bir ortam sunduğu ve sosyal medyada beden aşağılamanın en çok uzaktan eleştiri biçiminde gerçekleştiği ortaya konulmuştur.