Akademik Veri Yönetim Sistemi
10th International EMI Entrepreneurship & Social Sciences Congress,, Dambovita, Romanya, 10 - 13 Ekim 2024, ss.315-318, (Özet Bildiri)
Çalışma
portföy yönetiminde riski düşürmek amaçlı yapılan uluslararası çeşitlendirme
bağlamında Romanya ve komşu ülkeleri finansal piyasaları hisse senedi
endeksleri arasındaki ilişkiyi açıklamaktadır. Çalışmanın teorik arka planını Markowitz’in
modern portföy teorisi oluşturmaktadır. Teori bir portföyün riskinin
portföydeki menkul kıymetlerin sayısının artırılarak düşürülemeyeceğini menkul
kıymetler arasındaki ve menkul kıymetlerin işlem gördüğü piyasalar arasındaki
ilişkilerinde dikkate alınmasına yönelik ampirik kanıtlar sunmaktadır. Teori
kapsamında yapılan çalışmalar portföye ve uluslararası çeşitlendirme
kararlarında sermaye piyasaları arasında yüksek korelasyon olan ülkelerin
piyasalarında işlem gören varlıkların aynı portföyde yer almaması veya
ağırlıklarının çok düşük olmasını önermektedir. Özellikle uluslararası
çeşitlendirme kararlarında ülkeler arası bulaşıcılık etkisi ve yakın çevre
etkisi dikkate alınması gerekmektedir. Çalışmada Romanya ve sınır komşuları,
Ukrayna, Sırbistan, Bulgaristan, Macaristan hisse senedi piyasaları genel
endekslerinin 2010-20223 aylık verileri kullanılarak aralarındaki korelasyon ve
nedensellik incelenmiştir. Moldova’nın düzenli borsa endeks verilerine
ulaşılamadığından çalışma kapsamı dışında tutulmuştur. Çalışmada 2008 küresel
finans krizinin ilk başlangıçtaki şok, belirsizlik ve yayılma etkisini dışlamak
amacıyla alt zaman sınırı olarak 2010 yılı seçilmiştir. Çünkü finansal
piyasalarda 2010 yılı başından itibaren 2008 küresel finans krizinin yayılma ve
şok etkileri normalleşmeye başlamıştır.
Çalışmada
serilerin durağanlığı sabit terimli ve trendli modeller için ADF testi ile
incelenmiştir. Sabit ve terimli modeller için ADF birim kök testi sonucunda Ho
birim kök vardır hipotezi tüm seriler için reddedilememektedir. Seriler düzey
değerlerinde ortalama ve varyansı zamana bağlı olarak değişmektedir. Diğer bir
ifadeyle seriler durağan olmayan bir seyir izlemektedir. Değişkenlere ait
serilerin tümü birinci farkları alındığında I(I) süreci izlemektedir. Ülke
piyasaları arasındaki ilişki Granger nedensellik testi ile incelenmiştir.
Granger nedensellik testi istatistiksel hipotezleri; Ho: A değişkeninin B
değişkeni üzerinde anlamlı bir nedensel etkisi yoktur şeklindedir. Test
sonuçlarına göre; % 5 anlamlılık düzeyinde Romanya (BETI) endeksinden → Sırbistan (BELEX 15) endeksine;
Romanya (BETI) endeksinden → Macaristan
(BUX) endeksine ve Ukrayna (PFTSI) endeksinden → Sırbistan (BELEX 15) endeksine
doğru nedensel açıdan anlamlı bir etki olmadığına dair Ho hipotezi
reddedilememektedir. Diğer bir ifadeyle söz konusu ülkelerin piyasaları
arasında yukarıda belirtildiği şekilde istatistiksel açıdan anlamlı tek yönlü nedensel
bir ilişkinin varlığı söz konusudur. Bundan sonraki çalışmalarda bu ülkeler
arasındaki istatistiksel olarak anlamlı nedenselliğin sebepleri incelenebilir. Romanya
ve komşularının hisse senedi piyasası arasında en yüksek korelasyon 0,533 ile
Romanya (BETI) endeksi ile Macaristan (BUX) endeksi arasındadır. Romanya (BETI)
endeksi ile Sırbistan (BELEX 15) endeksi arasında 0,424; Bulgaristan (SOFİX)
endeksi arasında 0,346 Ukrayna (PFTSI) endeksi arasında 0,424 korelasyon
mevcuttur. Sonuçlar Romanya ve komşu ülkeleri finansal piyasaları arasında
yüksek düzeyde bir korelasyonun olmadığına işaret etmektedir.
Anahtar Kelimler: Modern portföy teorisi, Borsa endeksi, Romanya
komşuları, Granger Nedensellik Testi