Akademik Veri Yönetim Sistemi
18.Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi, Ankara, Türkiye, 24 - 26 Eylül 2025, ss.138, (Özet Bildiri)
Adım Dergisinde Aile, Evlilik ve Göçmen Kadın Emeği:
Yedi Dikenin Çalılığında Bir Gül Mü?
Bu bildiri, 1990’lı yıllarda Almanya’da yaşayan Türk göçmen işçi kadınların oluşturduğu Gelsenkirchen Türkdanış/Bismarck Kadınlar Çalışma Grubu tarafından yayımlanan Adım dergisini, aile söylemleri bağlamında incelemektedir. Dergide yer alan yazılarda, kadınların eşlerine yönelik destek ve uyum pratiklerinin sıklıkla tarif edildiği gözlemlenmekle birlikte, bu pratiklerin aynı zamanda sınıfsal, kültürel ve toplumsal cinsiyete dayalı yükleri görünür kılan bir farkındalık taşıdığı ileri sürülmektedir.
Bildiri, Adım dergisinin açık bir sosyalist çizgiden ziyade, göçmen kadınların gündelik yaşamlarını politikleştirme yönünde bilinç yükseltici bir motivasyonla şekillendiğini öne sürmektedir. 1990’lı yıllar, Almanya’da yaşayan Türk göçmen kadınların hem emek piyasasında hem de aile yapısı içinde çok katmanlı bir ezilme biçimiyle karşılaştığı bir dönemi ifade eder. Bu dönemde, işçi kadınların deneyimlerini kamusal alana taşıyan Adım dergisi, bir yandan geleneksel aile yapısına uyum sağlayan, diğer yandan bu yapıyı sorgulayan karmaşık söylemler üretmiştir. Bu çalışma, Adım dergisi aracılığıyla göçmen kadınların aile ile kurdukları ilişkileri; destek, uyum ve direnç pratikleri üzerinden çözümlemeyi hedeflemektedir.
Çalışma, iki katmanlı bir nitel araştırma tasarımına dayanmaktadır. İlk olarak, Adım dergisinin 1993-1998 yılları arasında yayımlanan sayıları, TÜSTAV Süreli Yayınlar Arşivi'nden elde edilerek nitel içerik analizi yöntemiyle incelenecektir. Bu analizde, özellikle aile, ev içi emek, eş ilişkileri ve çocuk bakımına ilişkin temalar belirlenmiş; kadınların anlatıları feminist söylem analizi çerçevesinde değerlendirilecektir. İkinci aşamada, dergiyi hazırlayan Gelsenkirchen Türkdanış/Bismarck Kadınlar Çalışma Grubu üyeleriyle yarı yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Bu görüşmeler, derginin üretim sürecindeki politik yönelimleri, kolektif bilinç taşıma motivasyonlarını ve kadınların deneyim aktarımıyla kurdukları ilişkiyi daha derinlemesine anlamayı amaçlamaktadır. Mülakatlardan elde edilecek veriler, içerik analizinden çıkan söylemlerle karşılaştırmalı biçimde değerlendirilecektir.
Aile kurumunun sosyolojik temsili, bu çalışmada feminist kuramların yeniden üretim emeği ve toplumsal cinsiyet rolleri üzerine kurduğu eleştirel kavramlarla analiz edilmektedir. Buna ek olarak, William J. Goode’un (1963) aile yapılarına ilişkin sosyolojik ölçütleri, göçmen kadınların aileyle ilişkilerini sınıf, kültür ve cinsiyet ekseninde değerlendirmeyi mümkün kılacaktır. Adım dergisindeki aile anlatıları, yalnızca bireysel deneyimlerin ifadesi olmanın ötesinde, göçmen kadınların ataerkil yapıya ve sınıfsal baskıya karşı geliştirdikleri karmaşık direniş biçimlerini görünür kılmayı amaçlamaktadır. Sosyalist bir söylem bütünlüğüne sahip olmamakla birlikte Adım, göçmen kadınların yaşam deneyimlerini politikleştiren, onları ifade edilebilir kılan ve kolektif bir bilinç taşıma alanı oluşturan bir mecra olarak değerlendirilebilir. Bu yönüyle, dergi feminist arşiv çalışmalarına, göç ve emek eksenli literatüre özgün ve değerli bir katkı sunmaktadır.
Kaynakça
Goode, W. J. (1963). World revolution and family patterns. Free Press of Glencoe
Gelsenkirchen Türkdanış Kadınlar Çalışma Grubu. (1993–1998). Adım . Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı (TÜSTAV). https://www.tustav.org/sureli-yayinlar-arsivi/adim/