Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. Uluslararası Etik Kongresi, Ankara, Türkiye, 09 Ekim 2023, ss.255-256
BİLİMSEL ARAŞTIRMADA GÖRSEL VERİ KULLANIMI VE GÖRSEL ETİK
TARTIŞMALAR
Dr. Öğr. Üyesi Selda TUNÇ SUBAŞİ
İstanbul Gelişim Üniversitesi İİSBF Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü
ORCID: 0000-0001-7009-4848
ÖZET
Araştırma yönteminin tarihsel kökleri üç etik kavrama dayanmaktadır. Bunlardan birincisi
gizlilik, ikincisi bilgilendirilmiş onam ve üçüncüsü anonimliktir. Bu normatif araştırma
yaklaşımı halihazırda tüm araştırma sürecine yayılarak araştırmacıların araştırmaya katılan
kişilere yönelik temel sorgulamaları içinde yer almaktadır. Fakat geleneksel araştırma
metotlarını çevrimiçi yöntemlere uyarlarken bazı zorluklar yaşayan araştırmacılar, İnternette
çevrimiçi verilere ulaşmaya çalışırken gittikçe büyüyen etik sorunlarla baş başa kalırlar. Bu
sorunları aşmak için İnternet Araştırmacıları Birliği (AoIR) tarafından geliştirilen etik
normlar mevcut olsa da araştırmacının kendi araştırma sahasında yaşadığı etik problemler için
çözümler güncellenmeyi beklemektedir. Örneğin Bir araştırmacının fotoğraf, video ve resim
gibi görsel kültüre ilişkin metinleri bir veriye dönüştürerek yorumlaması sosyal medya
araçları çeşitlendikçe zorlaşmaktadır. Bu zorluğa ilişkin tartışmalar verilerin görsel-işitsel
doğası göz önüne alındığında epistemolojik ve etik tartışmalar gibi birden fazla hususu yan
yana getirmektedir.
Görsel veriler, eğitime veya dil becerilerine dayanmayan esnek bir iletişim seçeneği
sunmakta, katılımcılar kendileri için neyin önemli olduğunu söylemek yerine
gösterebilmektedir. Görsel etik kodlara ilişkin araştırmacıların başvurduğu temel
yönergelerden ilki İngiliz Sosyoloji Derneği'nin Etik Uygulama Bildirgesi (2017) (British
Sociological Association’s Statement of Ethical Practice) ve ikincisi Uluslararası Görsel
Sosyoloji Derneği'nin Araştırma Etiği ve Yönergeleri (2018) (International Visual Sociology
Association’s Code of Research Ethics and Guidelines) olmaktadır. Bu kurumsal yönergeler
araştırmacıların etik sorunlarına ilişkin kurum içinden yanıt üretseler de çevrimiçi yayılan
görsel veriler ve katılımcı ilişkisinden doğan etik sorunlara verdikleri yanıtlar yeterli
görülmemektedir. Araştırmacıların çevrimiçi olarak ulaştıkları niteliksel veriler fotoğraf,
video, bağlantılar ve metinlerin yanında web site ziyaretleri ile sosyal medya etkileşimiyle
ortaya çıkan verileri de kapsamaktadır. Araştırmacılar bu verileri resmi bir kurumun ürettiği
anketler ya da röportajlardan farklı olarak hızla erişip kendi bilgisayarına indirebilmektedir.
Bu toplanan verilerde bir anlam örüntüsü yakalamak isteyen araştırmacılar özellikle görsel
veriler söz konusu olduğunda bir dizi etik sorunla karşılaşmaktadır. Bu minvalde, bu
çalışmada, görsel verileri incelemenin etik açıdan ne anlama geldiği ve araştırmacıların görsel
veriler yoluyla yaşadıkları etik ikilemler tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Görsel Veri, Araştırma Etiği, Araştırmacı, Yöntem.
USE OF VISUAL DATA IN SCIENTIFIC RESEARCH AND VISUAL ETHICAL
DISCUSSIONS
ABSTRACT
There are three concepts of the historical roots of the research method. The first is
confidentiality, the second is informed consent, and the third is anonymity. This normative
research approach is disseminating all research process, because a researcher questions in
these ethical principles for participants in currently.
However, the researchers have some difficulties adapting traditional research methods to
online methods, they confront with growing ethical problems. If the Association of Internet
Researchers (AoIR) has already developed about online ethic norms, the ethics problems of
the researcher expect updating solutions in their own particular area. For instance, the
researcher while converting photos, video and picture interested in visual culture to textual or
numeric data is getting harder to interpret these diversities through social media tools. The
discussions about the difficulty on interpreting data, given the audiovisual nature of the data,
bring together such as ethic and epistemological factors.
Visual data offers a flexible communication model rather than is not based on education or
language barrier, and the participants are able to point out what is important for themselves
instead of say something. The first of the basic guidelines applied by researchers regarding
visual ethics codes is the British Sociological Association's Statement of Ethical Practice
(2017) and the second is the International Visual Sociology Association’s Code of Research
Ethics and Guidelines (2018). Although the ethical guidelines of these organizations have
answered ethic problems of the researchers, what they say is not enough the relationship
between online visual data and participants in the research. The qualitative data that
researchers access online includes photos, videos, links and texts, as well as data from website
visits and social media interactions. The researchers can quickly access and download this
data to their own computer, unlike surveys or interviews produced by an official institution.
They confront to a few ethical issues, who seek to pattern of meaning in collected data,
especially when it comes to visual data. Besides, in this study, the ethical meaning of
analyzing visual data and the ethical dilemmas researchers experience through visual data will
be discussed.
Keywords: Visual Data, Research Ethics, Researcher, Method