Sosyal Medyanın Yarattığı Yeni Nesil Bir Ruhani Lider: Çetin Çetintaş

Cumhuriyetin 100. Yılında İletişim Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 21 - 22 Aralık 2023, ss.32-33

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Basıldığı Şehir: Ankara
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.32-33
İstanbul Gelişim Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Özet İnsanın anlam arayışının belli bir tarihte ya da coğrafyada başladığını iddia etmek doğru bir yaklaşım sağlamayabilir. Zira tarihin sıfır noktası olarak tanımlanan Göbeklitepe tarihin akışını; insana, kültüre, inanca, yerleşik yaşama dair elde edilen bulguları pek çok açıdan değiştirmiştir. 12 bin yıl öncesine tarihlenen kalıntılar, o zamana kadar yerleşik tarım toplumlarına atfedilen inanç, kültür üretimi ve sembollerin avcı-toplayıcı topluluklarda da bulunduğunu göstermiştir. Bu da bizi insanın bildiğimiz -ve muhtemelen bilmediğimiz- tarihlerden bu yana anlamlı bir yaşantı sürmekle ilişkilendirilen insana özgü faaliyetleri gerçekleştirdiği düşüncesine ulaştırmaktadır. Antik inançlar, pagan kültleri, çoktanrılı ve tek tanrılı inançlar, şifacılık, büyücülük, ezoterik inançlar –hatta felsefe ve pozitif bilimler- insanın bilinmezliğe duyduğu ilgi ve merak kadar hayatın kontrolünü elinde tutma arzusuyla biçimlenmiştir. Tarihsel süreç içinde kimi inançlar değişimler geçirmiş, kimileri arkasında izler bırakarak yok olmuştur. Tüm bu inanç biçimleri çağımızın inançlarını, kültür ve yaşam tarzlarını oluşturmuştur. 1980’lerden bu yana küreselleşme, kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması, internet teknolojilerindeki ilerleme spiritüel inançların yeniden toplumsal yaşamın içinde yer bulmasına katkı sağlamıştır. Yeni Çağ (New Age) üst başlığı altında toplanan yeni inanış biçimleri ve ritüeller ortaya çıkmıştır. Pek çok dini inanıştan, kültürden ve kaynaklardan beslenerek yeniden doğan ve “hibrit” olarak tanımlanabilecek bu eklektik inanışlar; şamanik ritüeller, astroloji, zikir, rehber ruhlar, sayı sekansları, şifalı taşlar ve altar hazırlama gibi pratiklerle zenginleştirilmektedir. Bilimsel gerçeklikten uzak ya da zorlama bağlantılarla pozitif bilimlerle ilişkilendirilmeye çalışılan yeniçağ akımları; çağımızda insanın içinde bulunduğu sosyal, kültürel, ekonomik, politik çıkmazların yanı sıra bireyselleşmenin getirdiği içsel bunalımların bireyi yeni arayışlara itmesinin sonucunda her geçen gün güçlenmektedir. Günümüzde bireylerin önemli bir çoğunluğu; tüketim kültürü, reklamcılık ve medya araçlarıyla aşırı mesaja maruz kalırken bir yandan bireyselleşmeyle toplumdan gittikçe izole olarak çeşitli psikolojik sorunlarla baş etmek zorundadır. Sosyal medya aracılığıyla yeniçağ inanç biçimlerine ilişkin içerik üreten ve kendilerini “spiritüel koç”, “reiki eğitmeni”, “astrolog”, “nümeroloji danışmanı” şeklinde tanıtan ve “influencer” denebilecek pek çok hesap vardır. Bazı kullanıcıların “ruhani lider” gibi davranmaya başladıkları; iş yaşamından evliliğe, tüketim alışkanlıklarından aile ilişkilerine kadar takipçilerini yönlendirdikleri dikkat çekmektedir. Bu çalışma, yeniçağ inançlarının yayılması, insanlar tarafından benimsenmesi ve yeniçağ ideolojisini desteklemede araç olarak sosyal medyanın rolünü ve işlevini araştırmayı amaçlamaktadır. Sosyal medya kullanıcılarının manevi aydınlanma ve mutluluk arayışının yeniçağ öğretilerini benimsemede gerçekten etkili bir faktör olup olmadığı, dijital çağda maneviyat ve sosyal medya arasındaki kesişimin daha derin anlaşılmasına katkıda bulunacaktır. Toplumda hızla yükselen bir trend haline gelen yeniçağ akımların kendi benliğini yaratma, metafizik güçlerden destek alma, bilinçaltı dönüşümü, travma iyileştirme, maddi manevi kazanç vaat ederek insanları tarikatvari yapılanmalara çekmesi ve taraftar bulması sosyal bilimler açısından araştırılmaya ve incelenmeye değer bir konudur. Çalışmada, ayrıca sosyal medyanın bilimsel gerçeklikten kopuk yeniçağ öğretilerinin yayılmasına katkıda bulunarak toplumsal sorun yaratma potansiyeli tartışılacaktır. Bu amaçla Instagram’da 856 bin takipçisi, YouTube kanalında 369 bin abonesi bulunan Yoga Eğitmeni Çetin Çetintaş’ın paylaşımları ve kendi öğretisiyle ilişkili argümanları içerik analizi yöntemi kullanılarak çağdaş liderlik yaklaşımlarından “ruhani liderlik” yaklaşımıyla analiz edilecektir. Anahtar Kelimeler: Yeniçağ, sosyal medya, ruhani liderlik