Akademik Veri Yönetim Sistemi
ISUEP 2018 Uluslararası Kentleşme ve Çevre Sorunları Sempozyumu: Değişim/ Dönüşüm/ Özgünlük, Eskişehir, Türkiye, 28 - 30 Haziran 2018, cilt.4, ss.267-274
Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Sivrihisar geleneksel kent dokusu özgün niteliğini koruyarak günümüze kadar gelmiştir. Bu kent dokusu farklı medeniyetlerin ve kültürlerin etkisi ile bir yandan kendine özgü olarak özelleşirken bir yandan da bilişsel ve kendini farklı ölçeklerde tekrar eden kurallar bütünü ile biçimlenmiştir. Sivrihisar tarihi kent ögeleri, oluşum ve kurgusu bakımından özgün ve önemli bir örnektir. Bu özgün kurgunun analizi geleneksel kent dokusunu anlaşılır, yorumlanabilir ve geliştirilebilir bir hale getirmenin temelini oluşturmaktadır. Bu çalışmada; mimari dil kapsamında sentaktik kurallar çerçevesinde kural tabanlı analiz yöntemi olan biçim grameri ile Sivrihisar İlçesi geleneksel dokusunda analizler yapılarak kentin biçimleniş kurgusunun çözümlenmesi hedeflenmiştir. Bu çözümlemede kent dokusunun tanımlanması ve mimari öğeler arasındaki ilişkilerin kurgusu incelenmiştir. Bu kurgunun öğeleri olan; merkez ve alt merkezler, toplumun karşılaşma-buluşma noktası olan meydanlar ve alt meydanlar, mahalleler ve sokaklar ile kamusal kullanım alanları olan; ticari, dini, kamu vb. yapılar ile özel kullanım alanı olan konutlar arasındaki bağıntının nasıl kurgulandığının aşamaları soyutlanarak kent ölçeğinde analiz edilmiştir. Biçim grameri bir soyutlama aracı olarak kullanılmış, kentsel ve mekansal bağıntılar mimari dil kapsamında sorgulanmıştır. Biçim grameri ile yapılan analizlerin sonucunda geleneksel dokunun ve ögelerinin biçimlenme kuralları çıkartılmış, kent dokusunun tanımlanması ve kentsel örgütlenme mantığının çözümlenmesi amaçlanmıştır. Kentsel dokunun mimari dil bağlamında çözümlenmesi ile yazılı kuralara bağlı olmayan fakat bilişsel kurallar çerçevesinde biçimlenen kentte geleneksel dilin varlığı tespit edilmiştir. Bu geleneksel dilin ise kent dokusu kurgusu çerçevesinde kenti oluşturan öğeler olan merkez, alt merkezler, meydan, mahalleler, sokaklar ve mimari bileşenler başlıkları altında nasıl biçimlendiği ve örgütlendiği çözümlenmeye çalışılmıştır. Yapılan analizlerde geleneksel kent dokusunun belirli kurallar çerçevesinde biçimlendiği, merkez-alt merkez-mahalle ölçeklerinde kent dokusunu oluştururken de yine bu kurallar çerçevesinde kurgulandığı, bir rastgeleliğin söz konusu olmadığı görülmüştür. Yapılan bu çalışma ile Sivrihisar geleneksel kent dokusunun yeni kent doku tasarımlarına aktarılabilir ve/ veya yorumlanabilir biçimlendirme tasarım kurgusunun veri tabanı olarak kullanılması hedeflenmiştir. Böylelikle geleneksel kent dokusunun yaşatılması ve özgün kurgusununda geliştirilebilir hale getirilmesi sağlanmış olacaktır.