Akademik Veri Yönetim Sistemi
ULUSLARARASI TOPLUMSAL ARAŞTIRMALAR KONGRESİ , Podgorica, Karadağ, 27 Kasım - 30 Aralık 2024, ss.28-29, (Özet Bildiri)
Çalışma Türkiye yatırım ve mevduat bankacılık sektöründe kredi balonlarının varlıklarını araştırmaktadır. Sektörün kullandığı krediler, kaydı para yaratma süreci sonunda parasal genişlemeye neden oluyor. Özellikle düşük faizli kredi kanalında gerçekleşen parasal genişleme literatüründe enflasyonu pozitif olarak değiştirilebilen, kurlar üzerinde baskı oluşturulmuş, belirli bir eşitlikten sonra kredi balonlarına neden olduğu yönünde bulunabilenler bulunmaktadır. Balonların davranışsal finans literatüründe çılgınlık, panik ve süre (sönme) olmak üzer üç aşamada devam etmektedir. Balonların patlaması, makaraların kapanması, finansal krizleri tetiklemekte, finansal istikrar ve buna bağlı olarak makroekonomik büyüme bozmaktadır. Ayrıca kredi kanalında oluşan balonlar borçlanmanın arttığına yönelik bir göstergenin çıkacağını gösteriyor. Borçlanma açığındaki artış borç / öz kaynak açığı negatif sonuçları. Diğer bir ifadeyle, öz kaynakla kredi yerine kredi kanalından borçlanmayı tercih ettiklerinin ve öz sermayelerinin zayıf olduğunun göstergesi niteliktedir. Bu bağlamda bu tür finansal finansal analizler ve finansal politikaların büyüme açısından bankacılık sistemi kredi kanalında oluşan balonların varlığının önemli olması önemlidir. Çalışmada mevduat ve yatırım bankalarının kullanıldığı toplam kredilerdeki balonların varlığı araştırılmıştır. TCMB evds işlemlerinin doğrulandığı, mevduat bankaları için Ocak 2002 – Eylül 2024 dönemi, öncesinde doğrulama yapılmaması halinde yatırım bankaları için Ocak 2006 – Eylül 2024 dönemi verileri kullanılmıştır. Sektördeki balonların varlığı Genelleştirilmiş Arttırılmış Dickey-Fuller Testi (GSADF) test yöntemi ile analiz edilmiştir. Phillips, Shi ve Yu (2015) tarafından detay GSADF testindeki kırılmalar gözlenmiyorta ve son yıllarda balonların tespitinde sıklıkla kullanılmaktadır. Analizlere göre mevduat bankalarında analiz edilen Ocak 2002 - Eylül 2024 döneminde iki önemli balonun oluştuğu tespit edildi. Birinci balon oluşumu 2008 Küresel mali kriz hemen sonrasında 2009'da ortaya çıkmış ve yıl sonunda sönmüştür. İkinci büyük balon 2022 yılından itibaren oluşmaya başlamıştır. İkinci balonun varlığı 2023 yılında tepe noktasına ulaşmış ve 2023 ikinci yarısından itibaren sönme süreci analizleri şu anda devam etmektedir. Yatırım bankalarının kullandığı kredilerde ise Ocak 2006 – Eylül 2024 döneminde dört farklı dönemde balon varlığı tespit edilmiştir. Küçük boyutta birinci balonun varlığı 2014 yılından itibaren oluşmaya başlamış, 2015, 2016,2017 yıllarında kısa süreli sönme haricinde devam etmektedir. İkinci balon 2018 yılı oluşmaya başlamış yıl sonunda tepe noktasına ulaşmış ve çok keskin bir sönme süreci ile sonlanmıştır. Üçüncü balon 2020 yılı başında oluşmaya başladı 2020 yılı ikinci saatte sönmeye başladı ve yıl sonuna doğru sönme süreci tamamlandı. Dördüncü balon varlığı ise 2021 yılının son zamanında oluşmaya başladı,2022 ve 2023 yılında en tepe noktasına seyretmiştir. 2023 yılının başlangıcından itibaren sönme aşamasına geçmiştir. Analiz 2024 yılı eylül döneminde yapılmış olup bu balonun varlığının sönme durumunda olmasına rağmen devam etmektedir. Analiz edilen yatırım bankalarındaki mevduat bankalarına göre balon oluşumu daha uzun dönemli ve yüksek düzeydedir. Yukarıda belirtilen bilgilerde belirtilen kredi balonlarının negatif etkilerinin azaltılmasına yönelik politikaların karşılanmasında kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler: Bankacılık Sektörü, Kredi Balonları, Gsadf Testi.