Akademik Veri Yönetim Sistemi
7. İNTERNATİONAL RESİLİENCE CONGRESS, Elazığ, Türkiye, 13 - 15 Ekim 2025, (Yayınlanmadı)
Yapay Zekâ Destekli
Afet Simülasyonları ile Dirençlilik Odaklı Afet Yönetimi
Gülşah BAŞLAR[1], Sevda AYDIN [2]
Öz
Afetler, geçmişten
günümüze ulusal ve uluslararası çapta fiziksel, insani, maddi, çevresel,
sosyolojik ve kültürel kayıplar ile sonuçlanan olağanüstü fenomenlerdir.
Teknolojinin bütünleşik afet yönetimi sürecine yeterli düzeyde entegre
edilememesi, toplumların afetler karşısında kırılganlığını arttırmaktadır.
Bunun yanı sıra, geçmiş yıkıcı afet deneyimlerinin kapsamlı olarak analiz
edilememesi, teknolojik altyapıların uyumsuzluğu ve veri paylaşımındaki
yetersizlikler, toplumların dirençlilik kapasitesinin geliştirilmesini ciddi
şekilde sınırlamaktadır.
Bu çalışmanın amacı,
geçmiş afetlerden elde edilen zayıflıkların yapay zekâ destekli simülasyon
sistemleri aracılığıyla geleceğe aktarılmasını sağlayarak, proaktif ve
dirençlilik odaklı afet yönetimi sürecine katkıda bulunmaktır. Çalışmada
sistematik literatür taraması ve karşılaştırmalı analiz yöntemi benimsenmiştir.
Bu doğrultuda, ulusal ve uluslararası yayımlanan bilimsel çalışmalar detaylıca
incelenmiş ve çeşitli yapay zekâ tabanlı simülasyon modelleri karşılaştırılarak
dirençlilik kavramı perspektifinde değerlendirilmiştir.
Elde edilen bulgular,
yapay zekâ destekli simülasyonların sadece teknolojik bir yenilik olmakla
kalmayıp, geçmiş afet olaylarından elde edilen sonuçları sistematik bir şekilde
geleceğe aktarılmasını sağlayan kritik bir araç olduğunu ortaya koymaktadır. Bu
uygulamaların afet yönetim sürecinde yalnızca risk analizi evresini
geliştirmekle kalmayıp, aynı zamanda gerçek saha temelli veri analizlerine
dayalı dirençlilik stratejileri geliştirmede de elzem bir rol üstlendiği
görülmüştür. Söz konusu yapay zekâ destekli modeller, toplumun farklı risk ve
dirençlilik düzeylerini analiz ederek karar vericilere hedeflerine yönelik
stratejik müdahale ve planlama rehberliği sağlamaktadır. Bu yaklaşımla
birlikte, afet yönetiminde proaktif ve optimize edilmiş dirençlilik tasarımı
mümkün kılınmaktadır.
Sonuç olarak, yapay
zekâ destekli simülasyonların afet yönetiminde proaktif, optimize edilmiş ve
dirençlilik merkezli bir yaklaşımı mümkün kıldığı görülmüştür. Çalışmanın son
bölümünde ise, yapay zekâ tabanlı simülasyon modellerinin bütünleşik afet
yönetim sistemine entegrasyonu başta olmak üzere, afet yönetiminde etkinlik ve
verimliliğin artırılmasına yönelik çok boyutlu ve uygulamaya dönük birtakım
öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Afet, Bütünleşik Afet
Yönetimi, Dirençlilik, Yapay Zekâ, Simülasyon