Akademik Veri Yönetim Sistemi
ULUSLARARASI SAĞLIK BİLİMLERİ VE MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIMLAR, Erzurum, Türkiye, 6 - 08 Kasım 2021, ss.732-734
Amaç: Çalışmamızda, Türkiye'deki büyük süpermarketlerde bulunan glutensiz ürünlerin besin kalitesini karşılaştırmak için Sağlık Yıldız Derecelendirmesi (HSR), Besin Profili Skor Kriteri (NPSC) ve Trafik Işığı Etiketleme sistemlerini kullanarak bir beslenme değerlendirmesi gerçekleştirmeyi amaçladık. Yöntem: Çalışma kapsamında; Mayıs ve Haziran 2021 tarihleri arasında İstanbul'daki süpermarketler ve çevrimiçi mağazalar taranmıştır. Glutensiz ürünleri seçerken ambalajlarında net bir "GF" ifadesinin olmasına dikkat edilmiştir. Ürün adı, içerik etiketi ve beslenme bilgileri 100 g başına kaydedilmiştir. Her bir ürünün barkodu, besin değerleri (enerji, sodyum/tuz, toplam şeker, toplam yağ, doymuş yağ ve trans yağ), içindekiler, ürün adı, markası, üreticisi ve paket boyutunu arşivlemek için paket fotoğrafları çekilmiştir. Yalnızca etiketlerde bulunan besin ögeleri (toplam karbonhidratlar, basit karbonhidratlar, proteinler, toplam lipitler, doymuş lipitler, lif, sodyum, tuz ve kolesterol) analiz edilmiştir. Toplamda 442 glutensiz ürün, 19 besin kategorisi ve 135 besin markası kaydedildi. Bulgular: Yapılan araştırmalar sonucunda paketlenmiş ürünler arasında en fazla 121 un, 60 bisküvi, 55 kek ve 52 çerez çeşidi saptanmıştır. Her bir besin kategorisinin enerji, doymuş yağ, sodyum, şeker ve protein ortalamaları incelendiğinde; fındık en yüksek enerjiye (551.43 kkal) ve doymuş yağa (3.37 g); kahvaltı soslarının ise en yüksek sodyum miktarına (387,22 mg) sahip olduğu gözlemlenmiştir. 100 gram protein açısından baklagillerin en yüksek grup (22.58 g) olduğu saptanırken; en yüksek şeker içeriğine tahıl çubuklarının sahip olduğu bildirilmiştir (23.23 g). Trafik Işığı İşaretleme sistemine göre; paketlenmiş ürünlerin yağ içeriği değerlendirildiğinde yaklaşık %39,3'ünün sarı; sodyum içeriğine göre %93.9'u yeşil olduğu saptanmıştır. Şeker içeriği değerlendirmesine göre %72'sinin yeşil olduğu hesaplanmıştır. HSR yöntemi ile en sağlıklı glutensiz ambalajlı ürün grubunun un; en sağlıksız grubun ise çikolata olduğu saptanmistir. Sonuç: Bu çalışma göstermektedir ki glutensiz ürünler "sağlıklı" olarak bilinse de şeker, doymuş yağ ve sodyum içeriği nedeniyle "sağlıksız" olabilirler. Bu nedenle glutensiz ürünlerin tüketimi bilinçli ve dengeli olmalıdır.