Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Gelişim Üniversitesi, LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: KÜBRA YOĞUNLU
Danışman: Gülşen Filazoğlu Çokluk
Özet:
İnsanın yaşamı süresince çeşitli davranışlar sergilemesi olağandır. Sergilenen
davranışın belirli bir grup tarafından şiddet özelinde gerçekleştirilmesi zorbalık
olarak tanımlanabilmektedir. Zorbalık gücüne güvenerek hükmü altında bulunanlara
söz hakkı tanımayan kimse, despot veya diktatör olarak ifade edilmektedir. Zorbalık
türleri arasında bulunan kavramlardan birisi de son yıllarda üzerinde birçok
araştırmanın gerçekleştirildiği akran zorbalığıdır. Akran zorbalığı okulda, okul
dışında ya da okula giderken yaşanan davranışlar olarak kendini göstermektedir.
Akran zorbalığı genellikle güçlü olan bir kişinin, zayıf veya daha az güçlü bir kişiye,
fiziksel veya sözlü saldırı, taciz veya tehdit yoluyla sistematik olarak zarar vermesi
durumudur. Akran zorbalığında mağdur, zorbalık davranışlarına maruz kalan kişidir.
Bu kişi, akranları tarafından fiziksel, sözlü, duygusal, sosyal veya dijital zorbalık
eylemlerine maruz kalabilir.
İnsan davranışının nedenlerini anlamak ve gelecekteki adımları tahmin etmek
günümüz dünyasında psikolojinin temel amacıdır. Benlik kavramı, sosyal bir
bağlamda gelişir ve kişilerarası ilişkilerin ve iletişimin sağlanmasında önemli bir rol
oynamaktadır. Bireyin çevresiyle etkileşiminde oluşan benlik kavramı, bireyin
çevresel tepkilerini yorumlaması, değerlendirmesi, yapılandırması ve
düzenlemesinde önemli araçtır. Benlik, insanların davranışlarını gözlemleyen,
değerlendiren, değerlendiren, düzenleyen ve onlara rehberlik eden içindeki güçtür.
Bu araştırmada, ortaokul grubu öğrencilerinde akran zorbalığı ve benlik
saygısının cinsiyete bağlı incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nicel araştırma
yöntemleri kapsamında yer alan ilişkisel tarama modeline göre modellenmiştir.
Araştırmada demografik bilgiler yanı sıra Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen
Formu ve Benlik Saygısı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma, 2022-2023 eğitim öğretim
döneminde ortaokul düzeyin eğitim gören ve araştırmaya katılmayı gönüllü olarak
kabul eden 304 öğrencinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Ölçme araçlarının
uygulanması sonucunda elde edilen veriler SPSS for Windows 22.0 paket
programıyla analiz edilmiştir.
Yapılan araştırma sonunda kızların kurban olarak izolasyona erkeklerden
daha fazla maruz kaldığı görülürken; erkeklerin kurban olarak cinsel ve fiziksel
zorbalığa kızlardan daha fazla maruz kaldığı belirlenmiştir. Ayrıca erkeklerin kızlara
9
göre daha fazla fiziksel ve cinsel zorbalığa maruz bıraktığı görülmüştür. Benlik
saygısı ile öğrencilerin cinsiyet değişkenleri, anne eğitim düzeyi ile farklılık
göstermediği, baba eğitim düzeyi ile farklılaştığı, öğrencilerde yaşın ilerlemesi ile
benlik saygısının azaldığı belirlenmiştir. Benlik saygısının öğrencilerin okul başarısı,
okulu sevme durumu arasında pozitif yönde ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki
olduğu belirlenmiştir. Akran zorbalığının öğrencilerin yaşlarına göre farklılık
göstermemekle birlikte okul başarısı, öğrencilerde sağlık sorunu yaşama ile pozitif
yönde ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki içerisinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Yapılan çalışmada benlik saygısı ile akran zorbalığında izolasyon, fiziksel zorbalık
arasında pozitif, düşük düzeyde ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde zorba olma
durumu arasında ise istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı bulunmuştur